12 Haziran 2014 Perşembe
İnanç ve İbadetleri
Mandenler, dünya üzerinde günümüze kadar varlığını sürdürebilmiş en son gnostik
din olarak dikkat çekmektedir. Vaftizci Yahya’yı teolojilerinin en kutsal
kişisi olarak kabul etmeleri nedeniyle “Vaftizci Yahya Hıristiyanları”
(Christians of Saint John the Baptist) olarak da adlandırılırlar. Oysa İsa
hakkındaki değrlendirmeleri oldukça farklıdır. Baigent, Leigh & Lincoln“The
Messianic Legacy” adlı kitaplarında Mandenler’in İsa’yı bir sapkın, gizli
öğretileri herkese açıklayan bir isyankar olarak gördüklerini belirtirler.
a)Kutsal
Metinler:
Pek zengin bir dinsel literatüre sahip olan Mandenler’in kutsal metinleri iki
ana grupta toplanır: Yazılı metinler ve çanak ve tabletler üzerindeki giz
metinleri.
Mandenler’in kutsal kitapları arasında en önemli yeri üç ayrı kitap tutar:
“Ginza”, “Draşia d Yahya” ve “Qolasta”. “Ginza” (Hazine), yaklaşık 600 sayfadır
ve “Adem’in Kitabı” diye de adlandırılır. Çeşitli dualar, teoloji, mitoloji,
ölüm ve ölüm sonrası gibi konuları içerir.“Draşia d Yahya” (Yahya’nın
Öğretileri), büyük ölçüde Yahya’nın yaşamını ve öğretilerini konu alan bir
kitaptır. “Qolasta” (Övgü) ise vaftiz, ritüelik yemekler, ibadetlerle ilgili dualar
ve çeşitli uygulamaları içeren bir kitaptır.
Yazılı metinler arasında yalnızca din adamlarınca kullanılmasına izin verilen
ezoterik metinler de vardır. “Alf Trisar Şuialia” (Binoniki Soru), “Alma Rişaia
Rabba” (Büyük İlkEvren) ve “Alma Rişaia Zuta” (Küçük İlk Evren) bu kitaplara
örnek olarak verilebilir. Bunlar genellikle teoloji ve mitoloji anlayışlarını
dile getirmektedir. Ayrıca çeşitli konularla ayrı ayrı ilgilenen divan, şerh ve
tefsirler de mevcuttur.
Astroloji ile ilgili yazılı metinler, daha çok kehanet, cin kovma, ebced
hesabına benzer yöntemlerle kişisel olayların yorumlanması konusunda bilgiler
içermektedirler. Bunların en önemlisi “Sfar Malvaşia”dır (Burçlar Kitabı).
Yazılı olmayan giz metinleri ise çeşitli durumlarda hastalık, büyü, afet ve
benzer kötülüklere karşı çanak, çömlek üzerine ya da metal ve papirüs sayfalara
yazılan kısa muskalardır.
Mandenler, kutsal metinlerinin yaratılışta Tanrı tarafından Adem’e verildiğine
inanırlar. Mandenler’in dinsel literatürü üzerine yapılan incelemeler, bu
metinlerin genellikle İ.S. II – III. yüz yıllarda derlendiğini ortaya
koymuştur.
Mandenler’in kutsal metinleri Aramice’nin doğu lehçelerinden biri olarak
değerlendirilen Mandence ile yazılmıştır. Gündelik yaşamlarında Arapça konuşan
Mandenler, bu dili anlamadan sadece ibadet dili olarak kullanırlar. Mandence’yi
okuyup yazabilme ayrıcalığı yalnızca din adamlarına aittir.
b)Tanrı Anlayışı
Mandenler’in dinsel anlayışları tümüyle gnostik düalizm temeline dayanmaktadır.
Bu ikili anlayışta, bir yanda “Işık Evreni”, diğer yanda ise “Karanlık Evreni”
bulunmaktadır. Işık Evreni’nin yöneticisi, “Yüce Yaşam”, “Kudretli Ruh” ya da
“Yüceliğin Efendisi” gibi niteliklerle de adlandırılan “Malka d Nhura”dır (Işık
Kralı). Malka d Nhura’nın, en üstün niteliklere sahip olduğuna ve tüm
eksikliklerden uzak bulunduğuna inanılır.
Malka d Nhura’nın çevresinde sayısız “Işık Varlıkları” vardır. Bu varlıklar
“Uthria” (Zenginler) ya da “Malkia” (Krallar) diye adlandırılırlar. Bunlar da
her türlü kötülükten uzak varlıklardır. Işık Evreni her türlü yokluk, kötülük,
eksiklik, yanlışlık ve ölümlülükten arınmıştır. Düzen ve verimliliği simgeleyen
“Hiia” (Yaşam) ilkesinden türeyen Işık Evreni’nin kuzey’de olduğuna inanılır.
Düalizmin diğer yönünü oluşturan Karanlık Evreni de benzer bir yapılanmaya
sahiptir. Bu evrenin başında, bir adı da “Büyük Canavar” olan “Malka d Hşuka”
(Karanlık Kralı) bulunur. O, sayısız kötü varlığın yaratıcısı ve kötülüklerin
yayıcısıdır; kötü niteliklerin tümüne sahiptir. Aslan başlı, ejder gövdeli,
kartal kanatlı ve kaplumbağa sırtlı olarak düşünülen Malka d Hşuka, soluğu ile
demiri eritir ve bakışıyla dağları sarsar. Yine de, Malka d Nhura’nın karşıtı
olduğu için aptal ve sersem olduğuna inanılır. Karanlık Evreni yokluk, eksiklik
ve düzensizliği simgeleyen “Kara Su” (Kaos) ilkesi tarafından yaratılmıştır ve
bu evrenin güney’de bulunduğu varsayılır.
Malka d Hşuka’nın yanında sayısız kötü varlık, devler, canavarlar, şeytanlar ve
kötü ruhlar bulunur. Bunlara ek olarak, Karanlık Evreni’ne düşmüş ya da kaderin
bir sonucu olarak buraya atılmış bazı Işık Varlıkları da vardır. Bunların
önderi olan “Ruha”, özellikle evrenin ve insanın yaratılışında kötülükleri
harekete geçiren dişi figür olarak Malka d Hşuka’yı kışkırtan ve bu nedenle
Karanlık Evrenine mahkum olan bir Işık Varlığıdır. Ayrıca Işık Evreni ile
Karanlık Evreni arasında aracılık görevi gören “Yuşamin”, “Abatur” ve “Ptahil”
gibi varlıklar da mevcuttur.
Hem Malka d Nhura, hem de Malka d Hşuka ezeli ve ebedi varlıklardır. Dünyanın
sonu gelince tüm kötü varlıklar yok olacaklar, ancak kaos ilkesi ile Malka d
Hşuka kendi evrenlerinde tutsak olarak varlıklarını sonsuza kadar
sürdüreceklerdir.
0 yorum:
Yorum Gönder