DÊSTPEK-ANASAYFA

Duran Kalkan: Lîce û Meskan bûne çiroskekî azadiyê-Duran Kalkan: Lice ve Meskan bir özgürlük kıvılcımı olmuştur

7 Haziran 2014 Cumartesi

NÛÇE-HABER

Endamê Komîteya Rêveber yê PKK’ê Duran Kalkan ku berxwedanên gel yên li Lîcê û Meskanê didomin weke çiroskekî azadiyê nirxand, girêdayî êrişên AKP’ê yên li ser gel jî wiha got: “Bila ew kesên ku çavên wan tarî bûne yên ku li gel gefan dikin, li ser gelê me yê welatparêz guleyan direşînin bizanin ger ku divê yekê de israr bikin ji tiştên kirine zêdetirê wê ji wan hesab were pirsîn. Ji bo vê yekê divê hemû kes hişê xwe bîne serê xwe û hedê xwe bizan.”
Endamê Komîteya Rêveber yê PKK’ê Duran Kalkan ku tevlî bernameya Polîtik Alan a di Sterk TV’yî debû, girêdayî mijarên di rojevê de daxuyaniyên giring dan. Di mulaketa bi Kalkan re hat kirin de, şeva Duşemê were meşandin.
Kalkan di vê mulakattê de di serî de Lîce û Mekan, berxwedanên gel yên di hefteya dawî de nirxand û wiha got: “Li ser xeta Amed-Çewlikê û herêma Colemêrgê gelê me yê ku ji hefteyekê deye bi şêweyekî lehengî li berxwe dide, em berxwedana wan a dîrokî silav dikin, pîroz dikin û jêre serkeftin dixwazin. Di rastiyê de berxwedana Lîcê û Meskanê hîn ji niha de ketin rewşa berxwedanên ku li dîrokê şopên xwe danîn û encamên giring bi dest xistine. Bi saya van berxwedanaye ku hikûmeta AKP’ê diçe Îrmarî û Amedê, neçar meya ku rican ji Rêber Apo û gelê me dike.”
Kalkan bi cewherî wiha got:
“Derketiye holê ku her ku berxwedan pêşdikeve di aliyê demokratîkbûna Tirkiyeyê û çareseriya pirsgirêka Kurd de pêngav tên avêtin, pêvajo pêşdikeve, li ser vî bingehî di serî de gelê me yê Amed, Çewlik û Colemêrgê û hemû gelê me, em bawer dikin ku wê berxwedanên ji bo pêkhatina çareseriya Xweseriya Demokratîk pêşbixin. Çalekiyên berxwedanê yên ku bê navber destpê kirine em di fikara ku heya azadiya Rêber Apo û çareseriya pirsgirêka Kurd bê navber bidomin deyîn. Li ser vî bingehî em dibêjin ku, rawestîn nine, ji bo tekoşînê dewam.
Di vê watê de ciwan, jin û gelê me yê ku  bi ewlehiyên afirêner, leyîstokên aliyê pêşber girtina berbi çav, li ser bingehê vala derxistina wan û ew bê bandor berxwedanê dikin,  divê li hemû qadan çalekiyên xwe bilind bikin.
DIVÊ LÎCE Û MESKAN BI TENÊ NEYÊN HIŞTIN
Divê berxwedana azadiyê tenê li çend cihan neyê hiştin, li hemû Kurdistanê heya ku Tirkiyê, metropolan û li hemû kedkarên Tirkiyeyê bê belav kirin. Divê Lîce û Meskan bi tenê neyê hiştin. Hemû hefteyê kedkar, gelê me yê welatparêz, dostên gelê Kurd, hêzên demokratîk dive vê berxwedanê piştgirî bikin. Lîce û Meskan bûye destpêkekî azadiyê. Heya ku azadiya Rêber Apo û çareseriya pirsgirêka Kurd pêktê wê ev berxwedan bi şêweyekî bê navber berdewam bike. Li ser vî bingehî em ji hikûmeta AKP’ê û hêzên peywendî dar re vêna bêjin; gef, zext êdî nekarin gelê Kurd û hêzên demokratîk rawestînin, bi sozên derew û gotinên vala êdî gelê me nayê xapandin.”
GER KU DI ÊRIŞAN DE ISRAR BÊ KIRIN, HESABA WÊ DÊ ZÊDETIR BÊ PIRSÎN!
Kalkan ji ber êrişên li ser gel hişyariyên tund dan û wiha got: “Bi teybet jî divê ew kesên ku çavên wan tarî bûne û yên sadîst ku li gelê me gefan dikin û di ser gelê me yê welatparê re guleyan direşînin bila bizanin ku, ger ku di vê yekê de israr bê kirin wê hesaba kiryarên wan bi zêdetir bê pirsîn. Ji ber vê yekê divê hemû kes hişê xwe bîne serê xwe, hedê xwe bizane.
Li hemberî gel zextekî herî biçûk ku were kirin, wê ji bo yên ku hewildanên komkujiyê dikin metirsiyekî mezin çêbike, bi wateya wê a rast dê were wateya rabûna qiyametê. Bila hemû kes vêna bizane û li gorî vêna gava xwe di cih de û denk bavêje. Li ser vî bingehî weke tevgera PKK, weke Tevgera Azadiya Kurdistanê, em berxwedana ku gelê me di vê pêvajoyê de daye destpê kirin û bi biryarî didomînin silav dikin. Em dibêjin ku emê heya dawî bi hemû rêbazên dewlemend vê berxwedanê bidomînin û sala 2014’an bi şêweyekî misûger bikin sala azadiya Rêber Apo û Kurdistanê.”
Endamê Komîteya Rêveber yê PKK’ê Duran Kalkan nirxandinên ku li ser berxwedana Lîcê û Meskanê û mijarên di rojevê de kiriye, bi giştî roja Duşemê bi şev di STERK TV’yê bernameya Polîtik Alan de were weşandin.



ZIMANÊ  TÎRKİ
Lice ve Meskan'da süren halk direnişlerini bir özgürlük kıvılcımı olarak değerlendiren PKK Yürütme Komitesi Üyesi Duran Kalkan, AKP'nin halka yönelik saldırılarına ilişkin ise, "Halkı tehdit eden, yurtsever halkımız üzerine kurşun yağdırmaya çalışan o sadist, gözü dönmüş kişilikler bilmeliler ki, bunda ısrar ederlerse yapanlardan yaptıklarının hesabı misliyle sorulur. O nedenle herkes aklını başına almalı, haddini bilmeli" dedi.
PKK Yürütme Komitesi Üyesi Duran Kalkan Sterk TV'de yayınlanan Politik Alan programında gündemdeki konulara ilişkin önemli açıklamalar yaptı. Kalkan ile yapılan mülakat, Pazartesi akşamı yayınlanacak.  
Bu mülakatta başta Lice ve Meskan olmak üzere son haftalardaki halk direnişlerini değerlendiren Kalkan, "Amed-Bingöl hattında ve Hakkari yöresinde bir süreden beri kahramanca direnen halkımızın tarihi direnişini selamlıyor, kutluyor ve başarılar diliyoruz. Gerçekten de Lice ve Meskan direnişleri daha şimdiden tarihe iz bırakan, önemli sonuçlar veren direnişler haline geldi. Bu direnişler sayesiyledir ki, AKP Hükümeti İmralı'ya gitmek Amed'e gelmek, Önder Apo'ya ve halkımıza yalvarmak zorunda kaldı" dedi.
Kalkan özetle şunları ifade etti:
"Açığa çıkmıştır ki, direniş geliştikçe Türkiye'nin demokratikleşmesi ve Kürt sorunun çözümü yönünde adımlar atılacak, süreç ilerleyecek, bu temelde başta Amed, Bingöl, Cölemerg halkımız olmak üzere tüm halkımızın giderek Demokratik Özerklik çözümünü gerçekleştirmek üzere direnişleri güçlendireceğine inanıyoruz. Kesintisiz bir biçimde başlayan direniş eylemlerinin Önder Apo'nun özgürlüğü ve Kürt sorunun çözümüne kadar kesintisiz sürdürülmesi gerektiği görüşündeyiz. Bu temelde diyoruz; durmak yok mücadeleye devam.
Bu anlamda yaratıcı yöntemlerle, karşı tarafın oyunlarını dikkate alarak, onları boşa çıkartma ve etkisiz kılma temelinde direnen gençlerin, kadınların, halkımızın eylemliliğini her alanda yükseltmesi gerekiyor.
LİCE VE MESKAN YALNIZ BIRAKILMAMALI
Özgürlük direnişi sadece birkaç yerde olamamalı tüm Kürdistan'a hatta Türkiye'ye, metropollere, Türkiye toplumunun emekçilerine yayılmalıdır. Lice ve Meskan yalnız bırakılmamalıdır. Her taraftaki emekçiler, yurtsever insanlarımız, Kürt halkının dostları, demokratik güçler bu direnişi desteklemelidir. Lice ve Meskan bir özgürlük kıvılcımı olmuştur. Önder Apo'nun özgürlüğü ve Kürt sorununun çözümü gerçekleşene kadar da bu özgürlük direnişi kesintisiz bir biçimde devam edecektir. Bu temelde AKP hükümetine ve ilgili güçlere de şunu söyleyelim; tehditler, zorbalıklar Kürt halkını ve demokratik güçleri artık durduramaz, sahte vaatler ve boş laflara da artık halkımız kanmaz.
Dolayısıyla Kürt halkının eylemine saygı ile yaklaşmak, isteklerine kulak kabartmak ve kabul etmek gerekiyor. Bunun dışında hiçbir yol AKP hükümetini, Türkiye sistemini kurtaramaz, ayakta tutamaz. Eğer gerçekten tarih karşısında olaylardan doğru sonuç çıkartacaklarsa içine girecekleri tek tutum bu olabilir. Bunun dışındaki hiç bir şey halkımızı, emekçileri, yurtsever demokratik güçleri gelişen özgürlük yürüyüşünden alıkoyamaz."
SALDIRILARDA ISRAR EDİLİRSE, HESABI MİSLİYLE SORULUR!
Kalkan, halka yönelik saldırılar konusunda sert uyarılarda bulundu: "Özellikle de halkı tehdit eden, yurtsever halkımız üzerinde kurşun yağdırmaya çalışan o sadist, gözü dönmüş kişiliklerde bilmeliler ki, bunda ısrar ederlerse yapanlardan yaptıklarının hesabı misliyle sorulur. O nedenle herkes aklının başına almalı, haddini bilmeli. Halka dönük geliştirilecek en küçük baskı, katliam girişimi yapanlar için büyük tehlike oluşturacak, deyim yerindeyse kıyametin kopması anlamına gelecek. Bunu herkes bilmeli ve buna göre de adımını yerinde, denk atmalı. Bu temelde bir kere daha PKK olarak, Kürdistan Özgürlük Hareketi olarak halkımızın bu tarihi süreçte başlattığı ve kararlılıkla yürüttüğü direnişi selamlıyoruz. Sonuna kadar bu direnişi en zengin yöntemleri kullanarak sürdüreceğimizi ve 2014 yılını mutlaka bir zafer yılı, Önder Apo ve Kürdistan'ın özgürlük yılı haline getireceğiz, diyoruz. "
PKK Yürütme Komitesi Üyesi Duran Kalkan'ın hem Lice ve Meskan direnişleri üzerine değerlendirmeleri hem de gündemdeki diğer konulara ilişkin yaptığı değerlendirmelerin tamamı Pazartesi akşamı STERK TV'de yayınlanacak olan Politik Alan programında olacak.
kaynak:
http://www.firatnews.com/news/guncel/duran-kalkan-lice-ve-meskan-bir-ozgurluk-kivilcimi-olmustur.htm

Kürtçe Dil Dersleri DERS - 5

4-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok) 
Kürtçede dönüşlü zamire tek örnek vardır o da 'xwe' dir. 'Xwe' nin Türkçe karşılığı 'kendi'dir. 'Xwe' cümle içinde sadece nesne olarak kullanılır, özne olarak kullanılmazlar. Yapılan fiil kendisini etkiler. Yani öznenin etkisi kendine dönüyorsa bu dönüşlü zamirdir (Cînavka Vegerok). Dönüşlü Zamirde cinsiyet farkı yoktur. Yani nötrdür. Yine Dönüşlü Zamirde çoğulluk, tekillik yoktur. Kendisiyle beraber anılan öznenin tekil-çoğul durumuna göre belirlenir. 

Ben kendim yıkandım: Min xwe şûşt. Özne 'ben'dir, yani 'min'dır. Nesne yani yıkanan kendidir, 'xwe'dir. 
O kendini gördü mü?: Wî / Wê xwe dî? Özne 'O'dur yanî 'Wî/Wê'dır. 'Wî'nin erkekler için 'O' 'Wê'nın dişiler için 'O' olduğunu daha önce belirtmiştik. 

Ayşe kendi elbisesini dikti: Eyşeyê cilê xwe dirût. Özne Ayşe, nesne kendi yani 'xwe'dir. 
Hasan kendi elini kesti: Hesen destê xwe birand. Özne Hasan'dır. Bu iki cümlede (Ayşe ve Hasan kelimelerinin geçtiği cümleler) görüldüğü gibi 'xwe' nötr dür. Yani cinsiyet farkı yoktur. 
Sen kendini yordun: Te xwe betiland. Özne 'Te'dir, yani sen. 'Xwe' burada da nesnedir. 
Biz kendimizi yorduk: Me xwe betiland. Cümlede görüldüğü gibi 'xwe' de çoğul ek yoktur. Fiilde de çoğulluk farkı yoktur. 

Onlar kendilerini yormadılar: Wan xwe nebetiland. Bu cümlede de Özne onlar yani 'Wan' nesne de 'xwe'dır. 
5-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafî) 
Bu zamir 3. tekil şahsın yerini alır. Türkçede buna örnek yoktur. Zaten kendisi bir ektir. Bu ek nötrdür yani bu ekin cinsiyeti yoktur. Ona kelimesini kısaltır. Bu ek 'ê' ekidir. Bu daha çok süreç içerisinde kullanıla kullanıla kısalmış kelimelere örnektir. Kürtçede bu tür kullanılışlara sıkça rastlanır. Örneğin bugün kelimesi aslında 'ev roj' iken, süreç içerisinde 'îro' ya dönüşmüştür. 
Ben ona söyledim: Min got wî/wê….. Min gotê Sen Batman'a gittin mi?: Tu çûy Batmanê…. Tu çûyê? Burada 'y' kaynaştırma harfidir. 
Onlar ona okudu: Wan xwende wî/wê… Wan xwendê 
Biz ona sattık: Me firote wî/wê… Me firotê 

6-Yakınlaştırma Zamirleri (Cînavkên Berbihevîn) 
İki tane yakınlaştırma zamiri vardır. Bunlar 'hev' ve 'êk' dır. Bu zamirler tekil için kullanılmazlar. Çünkü isminden de anlaşılacağı gibi birbirine yaklaştırmaya yarıyor. Yaklaştırılacak şey de en az iki adet olacağına göre tekil değil çoğulu adlandırır. 'êk' zamiri Doğulu Kürtler tarafından kullanılır. Kuzeyli Kürtler 'hev' zamirini kullanırlar. Bu yüzden biz 'hev' zamirini işleyeceğiz ve örneklerimizi onun üzerine vereceğiz. Başta da belirttiğimiz gibi ayrıntılara inmeyeceğiz. 'hev' Dımılî lehçesindeki 'yew' yani bir kelimesinden gelmiştir. Bu zamir Türkçedeki birbirine/birbirinin kelimesinin anlamına yakındır. 'Hev', 'bir' kökünden gelirken bazı cümlelerde 'hev' ile birlikte kullanılan 'din', 'dî' ve 'du' kelimeleri de 'du' yani 'iki' kökünden geliyor. Eğer cümle içerisinde 'hev' ın yanında bu 'din', 'dî' ve 'du' kelimelerden biri görülürse anlamda bir değişiklik olmaz. 
Birbirimizi sorduk: Me li hev pirsî 
Onlar birbirleriyle görüştüler: Wan hev û du dît 
Birbirinize yetiştiniz mi?: Hûn gihiştin hev 
Biz birbirimizi görmüyoruz: Em hev nabînin 

ALIŞTIRMALAR: Bunları Çevirin! 
O kendi sözünü tuttu (E)…….…... 
Onlar kendi canlarını feda ettiler… 
Biz kendimizi temizledik……..…. 
Ben kendimi gördüm…………..… 
O kendi kardeşini sevdi(D)………. 
Fatimayê bavê xwe girt:………… 
Qaz bi refê xwe re ye:…………… 
Te paşîva xwe nexwar?.………….. 
Gel li xwe Xwedî derket…..….…. 
Biz birbirimizi sevmiyoruz……..… 
Onlar birbirinden uzaktır………… 
Siz birbirinizi görüyor musunuz?.... 
Onlar birbirlerini öldürüyorlar…… 
Me hev nas kir?............................... 
Ew xwişkê hev in…………..……. 
Hûn li dû hev in……………..…… 
Ew wek hev in…………………… 
Em ji hev hez dikin………………. 
Ek Şeklindeki Zamirler haline döndürerek Türkçeye çeviriniz 
Ew firote wî?................................ 
Min neşiyande wî……………… 
Tu bêje wê……………………… 
Min daye wê……….…………… 
Ew çûne Amedê………………… 
Em keniyane wê………………… 
We avete wî……………………… 

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER 
Paşîv: Sahûr 
Dem: An, Zaman 
Roj: Gün 
Hefte: Hafta 
Meh: Ay 
Demsal: Mevsim 
Sal: Yıl 
Sedsal: Asır 
Havîn: Yaz 
Payîz: Sonbahar 
Zivistan: Kış 
Bihar: Bahar 
Sibe: Sabah 
Berbang: Tan 
Nîvro: Öğle 
Berêvar: İkindi 
Êvar: Akşam 
Şev: Gece 
Hirç: Ayı 
Beraz: Domuz 
Ker: Eşek 
Rovî: Rovî 
Xezal: Ceylan 
Pezkovî:Geyik 
rêbandan: Ocak 
reşemî: Şubat 
Adar: Mart 
avrêl: Nisan 
Gulan: Mayıs 
puşber: Haziran 
tîmeh: Temmuz 
gelawêj: Ağustos 
kewçêr: Eylül 
Cotmeh: Ekim 
sermawêz: Kasım 
berfanbar: Aralık 

Kürtçe Dil Dersleri DERS - 4

4-İyelik Zamirleri (Cînavkên Xwedîtiyê)

iyelik zamirleri daha çok diğer zamirlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Kendi başlarına iyelik zamirleri yoktur. İsim takısı ve bazı nesne zamirleri bir araya gelerek iyelik zamirlerini oluştururlar. Üç isim takısı vardır. Buların aracılığıyla sahiplik (xwedîtî) oluyor. İyelik sahiplik demektir. Bu isim takıları -a, -ê, -ên dîr. Kürtçe'de bunlara Veqetandek deniliyor.

Daha önce de belirtildiği gibi Kürtçe de kelimelerde cinsiyet farkı vardır. Dişil (D) kelimeler için -a isim takısı, Eril(E) kelimeler için -ê isim takısı kullanılır. Çoğul için de -ên isim takısı kullanılır. Çoğulda cinsiyet farkı yoktur.

Erillere Örnek; 
O benim babamdır: Ew Bav(ê) min e 
Alinin dayısı gitti mi?: Xal(ê) Elî çû? 
Dişillere Örnek; 
O senin bacın mı?: Ew xwişk(a) te ye? 
Halam geliyor : Met(a) min tê 
Çoğullara örnek; 
Onlar senin bacıların mı?: Ew Xwişk(ên) te ne? 
Sizin dayılar :Xal(ên) we 
Bu isim takıları eğer sonuna geldikleri kelime sesli bir harfle bitiyorsa "y" kaynaştırma harfi alırlar. 
ÖRN; (Erkek) Kardeşim:Bira(y)ê Min 
Onun Teyzesi:Xaltî(y)a 
Wî/Wê Senin Mektupların :Name(y)ên Te 
Teyze, hala, dayı, baba gibi cinsiyetleri belli olanların kelimeler dışında, diğer cinsiyet vehmedilemeyecek kelimeler içinde cinsiyet ifade eden isim takısı gelir. 
ÖRN: Onların ağacı: Dar(a) Wan 
Defter Yaprağı: Pel(ê) Defter 
Ağaç ve yaprağın herhangi bir cinsiyeti olamaz ama Kürtçe'de her kelimenin bir cinsiyeti vardır. Bunların cinsiyetleri ile ilgili belli kurallar olmakla birlikte her zaman kurallarla bilinemeyebiliyor. Zaten biz daha önce de belirtildiği gibi ayrıntılara inmeyeceğiz. Ancak şunu diyebiliriz ki pratik yaparak bu sorun aşılır. 

ÖRNEKLER: 
Benim gömleğim büyüktür: Sakoyê  min mezin e 
Kapım herkese açık: Deriyê min li herkesi re vekirî ye 
Kalemin nerede? : Pênûsa te li ku ye? 
Senin ismin ne? : Navê te çi ye? 
Onun arkadaşı geldi mi?:Hevalê/a wî/wê hat? 
Bizim Evimiz köydedir: Mala me li gund e 
Öğretmenimiz bilgilidir:Mamosteyê/ya me zana ye 
Sizin okul büyük mü?: Dibistana we mezin e? 
Sizin ülkeniz soğuktur :Welatê we sar e 
Onların tarlası kıraçtır: Zeviyê wan beyar e. 
Onların duvarları yıkıldı.  warê wan rûxar bû.

ALIŞTIRMALAR: 
Pisîka min çû…………… 
Kûçikên te kanîn?......... 
Paceya wî sor e………… 
Derziya wê şikiya………. 
Şekirê me qediya……. 
Gelê Kurd jîr e…………… 
Baxçê wan nexweş e………… 
Kovara we kîjan e?............. 
Evimiz güzeldir……… 
Ayakkabın var mı?............ 
Onun defterleri yırtıktır (E)…… 
Onun elbisesi yenidir (D)……… 
Ülkemiz cennet gibidir…….. 
Bizim atımız iyidir…….. 


EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER: 
Perçekirî :Yırtık 
Sol: Ayakkabı 
Pace:Pencere 
Derî: Kapı 
Dîwar duvar 
Ban: Dam 
Xweşik :Güzel 
Qerçil: Çirkin 
Dirêj :Uzun 
Kin: Kısa 
Teng: Dar 
Fireh: Geniş 
Mizgeft:Cami 
Dergeh: Tekke 
Dêr: Kilise 
Kenişte: Havra 
Perestgeh: Tapınak 
Çêlek: İnek 
Ga: Öküz 
Hesp : At 
Pisîk: Kedi 
Kûçik: Köpek 



Kürtçe Dil Dersleri DERS - 3

2-İŞARET ZAMİRLERİ (CÎNAVKÊN ŞANÎDANÊ) 
İşaret zamirleri bir nesnenin yerini göstermeye yarar. İşaret zamirleri de şahıs zamirleri gibi iki gruba ayrılır. Basit İşaret Zamirleri ve Bükümlü İşaret Zamirleri olarak. Yine bükümlü işaret zamirlerinde cinsiyet farkı vardır.

a) Basit işaret zamiri iki tanedir. Bunlar: 
"ev" ve "ew" dir. Kürtçede "V" harfi bulunan zamirler yakını, "W" harfi bulunan zamirler uzağı gösterir. Kürtçede iki mesafe vardır. Uzak ve yakın. Bu noktada Kürtçede: 
"ev": bu, "ew": "o" yu gösterir. Türkçedeki "şu" yoktur. "şu"nun yerine yine "ew" kullanılır. Bu temelde yakındaki bir nesne için "ev" uzaktaki bir nesne içn "ew" kullanılır. Ayrıca Kürtçede tek başlarına kullanıldığında isimlerin çoğulu belli değildir. Bunu daha önce şahıs zamirlerini işlerken belirtmiştik. Çoğulluk (piranetî) tekillik (yekanetî) yüklemden anlaşılır. 
Ev dirêj e: Bu uzundur. Ev dirêj in: Bunlar uzundur. Ew baş e: O iyidir. Ew baş in: Onlar iyidir 
Basit işaret zamirlerinde cinsiyet farkı yoktur. 

b) * Bükümlü İşaret Zamirleri cümle içerisinde çeşitli haller alırlar. Bu haller ancak pratik ile doğru bir şekilde öğrenilebilinir. 
* Basit İşaret zamirlerinden farklı olarak çoğulları da belirten zamirler vardır. 
* Bükümlü İşaret Zamirleri, (geçen derste de gördük) Bükümlü Şahıs zamirleri gibi sadece geçmiş zamanda kullanılır. 

* Bükümlü işaret zamirlerinde cinsiyet farkı sadece tekillerde vardır. 
Eriller (er) "Î" ile dişiller (d) "Ê" harfiyle anlaşılır. 
"vî" : bu, "wî" : o yu belirtir. Tabiki eriller için. Çünkü yukarıda da belirtildiği gibi " Î " harfi vardır. 
"vê" : bu, "wê " : o yu belirtir. Dişiller için. Çünkü " Ê " harfi vardır. 
"van": bunlar, "wan" onlar sözcüklerinin karşılığıdır. 
vî neda : bu vermedi (er) vê xwar : bu yedî (d) wî go : o dedi (er) 
wê xwend : o okudu (d) van dî : bunlar gördüler wan vexwar : onlar içtiler. 

ÖRNEKLER: 
Ev çû mal : Bu eve gitti 
Ew çi dixwîne? : O ne okuyor? 
Ev kurê kî ne? : Bunlar kimin oğulları? 
Ew derew nakin : Onlar yalan söylemez 
Vî erdê xwe ajot : Bu toprağını sürdü (er) 
Vê malê paqij kir : Bu evî temizledi (d) 
Wî çi xwar? : O ne yedî? (er) 
Wê pênûsê negirt : O kalemi almadı (d) 
Van kî kuşt : Bunlar kimi öldürdü? 
Wan erebê şûştin : Onlar arabayı yıkadı (lar)

EZBERLENMESİ GEREKEN KELİMELER: 
Tîp: Harf 
Kîte: Hece 
Bêje: Kelime 
Hevok: Cümle 
Serbend: Paragraf 
Şemî: Cumartesi 
Yekşem: Pazar 
Duşem: Pazartesi 
Sêşem: Salı 
Çarşem: Çarşamba 
Pêncşem :Perşembe 
În:Cuma 
Rûniştin: Oturmak 
Rabûn: Kalkmak 
Bazdan: Koşmak 
Meşîn:Yürümek 
Şûştin: Yıkamak 
Mizgîn: Müjde 
Kom: Grup 
Civak: Toplum 
Dilovan: Rahman 
Dilvîn: Rehîm 
Bihişt: Cennet 
Dojeh:Cehennem 
Ferîşte: Melek

Kürtçe Dil Dersleri DERS - 2

ZAMİRLER 
Zamirler bilindiği gibi isimlerin yerini alan sözcüklerdir. Kürtçe'de zamirin karşılığı; 
İsim = Nav Yer = Cîh. 
Zamir de ismin yerini alan anlamında Cînavk olarak isimlendirilmiştir.

Biz zamirleri anlatırken ayrıntıya girmeden, konuşmada pratik olarak, işimizi kolaylaştıracak noktaları üzerinde duracağız. Bütün zamirler üstünde de durmayacağız. Kürtçe'de zamirler 11 gruba ayrılır. 
1-Şahıs Zamirleri (Cînavkên Kesane) 2-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok) 
3-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafi) 4-İyelik Zamiri (Cînavka Xwedîtiyê) 
5-Yakınlaştırma Zamiri(Cînavka Berbihevîn) 6-Bağlaç Zamiri (Cînavka Girekî) 
7-Bileşik Zamirler (Cînavkên Lihevxistî) 8-Belirtisiz Zamirler (Cînavkên Nebinavkirî) 
9-Bitişik Zamir (Cînavkên Pêvebestî) 10-Soru Zamirleri (Cînavkên Pirsiyarî) 
11-İşaret Zamirleri (Cînavkên Şanîdanê)

1-ŞAHIS ZAMİRLERİ: 
Zamirler içinde en önemlileri kişi/şahıs zamirleridir. 
Şahıs zamirleri iki gruptur. 
1.Grup: 2.Grup 
Ez        Min Ben 
Tu       Te Sen 
Ew      Wî (er.)/Wê(byn) O 
Em      Me Biz 
Hûn    We Siz 
Ew      Wan Onlar 

1. grup zamirler sade zamirlerdir. 2. grup zamirler bükümlüdür. 2. grup zamirlerde cinsiyet ayırımı vardır. 3. tekil şahısta yani O' da 'Wî' erkekler için 'Wê' bayanlar için kullanılır. Yine 1. grupta 3. tekil şahıs ile yani O (ew), 3. çoğul şahıs aynıdır. Bunların farkı yaptıkları fiilde görülür. Bunları birer örnek ile açıklayalım: 
Ez fêra xwe dixebitim : Ben dersime çalışıyorum. Min go :Ben dedim. 
Tu kovar naxwazî? : Sen dergi istemiyor musun? Te sêv xwariye :Sen elma yemişsin. 
Ew çû malê : O eve gitti. Wî defter xwest :O defter istemîş.(erk) 
Emê pirtûk bixwînin : Biz kitap okuyacağız. Wê go çi?: O ne dedi? (byn.). 
Hûn çi dikin? : Siz ne yapıyorsunuz? Me pênûs stendiye :Biz kalem almışız. 
Ew çûn malê : Onlar eve gitti. We çi dî?: Siz ne gördünüz. 
Wan nedî : Onlar görmediler. 

İkinci grup şahıs zamirleri sadece bazı fiilerin geçmiş zaman çekimlerinde özne olarak kullanılabilirler. Gelecek zaman ve şimdiki zamanda kullanılmazlar. 

Yukarıda verilen zamirlerle beraber ezberlenecek kelimeler:; 
xanî : ev 
dar : ağaç 
sêv : elma 
mişmiş : kaysı 
daristan :orman 
piling : kaplan 
şêr :erkek aslan 
şepal : dişi aslan 
gur : kurt 
kovar : dergi 
komele : dernek 
rûpel : sayfa 
pel :yaprak 
helbest : şiir 
çîrok : hikaye 
nivîs :yazı 
nivîsandin: yazmak 
xwendin :okumak 

ALIŞTIRMA 
Aşağıdaki cümleleri Türkçe'ye çeviriniz. 
Ez çûm ba Alî:…………………. Tu dixwî?:……………………… 
Ew naçe kuçê:…………………. Em helbest dixwînin…………… 
Hûn diçin Komelê?……………. Ew naçin kuçê............................. 
Aşağıdaki cümleleri Kürtçe'ye çeviriniz. 
Ben hikaye okudum…………………. Sen ne yapmışsın?................………… 
O elma yemîş(erkek için)……………….. Biz görmedik………………………... 
Siz yediniz mi?.................................... Onlar görmediler……………………..

Kürtçe Dil Dersleri DERS - 1

DERS - 1 
Kürtçe'de 31 harf vardır. Bunlar: 

Büyük harfler: 
A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z 

Küçük harfler: 
a b c ç d e ê f g h i î j k l m n o p q r s ş t u û v w x y z 

Kürtçe'de 8 sesli harf vardır: 
A E Ê I Î O U Û (a e ê i î o u û) 

Kürtçe'de 23 sessiz harf vardır: 
B C Ç D F G H J K L M N P Q R S Ş T V W X Y Z (b c ç d f g h j k l m n p q r s ş t v w x y z) 

Kürtçe'de yazılış itibariyle büyük ve küçük harfler arasında 'ı' harfi hariç fark yoktur. Büyük 'ı' harfi, 'I' şeklinde küçüğü 'i' şeklinde yazılır. 
Kürtçe'deki harflerin hem telaffuzları bakımından hem de çıkış yerleri (mahreç) bakımından Türkçe'den birçok farklılığı vardır. Biz dersimizde fazla ayrıntısına girmeden önemli gördüğümüz bazı farklılıkların üzerinde duracağız. 

1-Kürtçe'deki sesli harfler Türkçe'dekinden farklı olarak biraz daha uzun okunur. 
2-Kürtçe'de bulunup da Türkçe'de bulunmayan harfler, Ê, Q, U, W, X harfleridir. 
'Ê', 'E' harfiyle hemen hemen aynı yerden çıkar. Sadece dilin ortası yukarı doğru kavis alır. 
êzing: odun êriş: saldırı 
êvar: akşam bêwar: yurtsuz 
bêr: kürek 

'Q' için, 'K' harfinin kalın hali diyebiliriz. Boğazdan telaffuz edilir. 
qam: boy qelî: kavurma 
qels: güçsüz beq: kurbağa 
feqî: medrese öğrencisi 

'W' harfi dudakların büzülerek ileriye doğru uzatılması suretiyle çıkar. 
wate: anlam werîs: urgan 
welat: vatan ciwan: genç 
wir: sert bakış 

'X' harfi 'H' harfinin kalın hali diyebiliriz. 
xurt: kuvvetli xanî: ev 
xort: delikanlı berx: kuzu 
baxçe: bahçe 

'U' harfi diftong bir sestir. "WU" tek sesi şeklinde telafuz edilir.
uskere: tas 
Kurd: Kürt 
kuştin:öldürmek 
guman: şüphe 
gul: gül 

Kürtçe'de ayrıca 'XW' diftong sesi de vardır. Kendi başına okunamaz. Ancak kelime içinde kullanılabilir. 'X' ile 'W' arasında 'I' varmış gibi değil, tek bir ses gibi okunur. 
Xweda: Allah xwestin: istemek 
xwêdan: ter berxwedan: direniş 
dilxweş: memnun 

Ezberlenmesi Gereken Kelimeler 
ap, mam: amca 
bav: baba 
bira: erkek kardeş 
çûyyîn: gitmek 
dayik: anne 
dotmam: amca kızı 
firîn: uçmak 
hatin: gelmek 
kal: dede 
kirin: yapmak 
lênûsk: defter 
met: hala 
nivîsandin: yazmak 
pênûs: kalem 
pîrik: nine 
pirtûk: kitap 
pirtûkxane: kütüphane 
pismam: amca oğlu 
vexwarin: içmek 
xal: dayı 
xaltî: Teyze 
xwarin: yemek 
xwendin: okumak 
xwişk: kız kardeş

Kürtçe Dil Dersleri Giriş ( Bölüm 3)

Kürtçenin Dünya Dilleri İçindeki Yeri 
Birçok dilbilimci ve Kürdoloğun belirttiği gibi, Kürt dili Hint-Avrupa dil ailesi içinde 
yer almaktadır. Bu ailede yer alan İran dil grubu, Kürtçeyi de içermektedir. Kürtçe, bu 
grubun kuzeybatı bölümünde yer almaktadır. Bu dil grubunda yer alan bazı dilleri şöyle 
sıralayabiliriz: 
Farsça, Kürtçe, Belucice, Osetçe, Yexnubçe, Peştûca, Pamirce vd. 
Dilbilimciler,genel olarak dili iki yönden; biçimine (morfolojik) ve akrabalık ilişkilerine (genetik) göre ayırırlar. 
Kürtçe de bükümlü bir dil olduğu için, büküm üzerine birkaç şey söylememiz gerekir3. 
Dilbilimciler bükümü şöyle ifade ederler: “Çekim sırasında kökün, özellikle de fiil kökündeki 
ünlünün değişmesi.” 
Bükümlü diller için Arapça iyi bir örnektir. Arapçada ünsüzler (konsonant) değişmeyip, 
sözcüğün başına ve ortasına gelen ünlülerden sözcükler oluşur. Örneğin “ktp” ünsüzlerinden 
kitap, mektep, kâtip vb sözcükler ünlülerin değişmesiyle oluşurlar. Yine “chl” ünsüzlerinden 
cahil, cehele sözcükleri oluşur. 
Kürtçede sözcükler yüklendikleri göreve göre değişkenlik gösterirler ve bükülürler. Bu 
kurala göre, değişiklik bazen fiilin köküne kadar yansır. Örneğin, “kirin” fiili birinci tekil 
şahıs takısını alıp şimdiki zaman kipine göre çekimlendiğinde, di-k-im (yapıyorum) olur. Bu 
örnekte görüldüğü gibi, fiil kökünden sadece “k” sesi değişmiyor. Bir başka örnekle, 
“parastin” (korumak) fiilini şimdiki zaman birinci tekil şahısa göre çekimlediğimizde, ez diparêz- 
im durumuna geliyor. Ez birinci tekil, yalın şahıs zamiridir; di- şimdiki zaman takısı; 
parêz, emir halindeki fiil kökü; -im, birinci tekil şahıs zamiri ekidir. 
Aynı fiili di’li geçmiş zamana göre çekimlediğimizde, min parast oluyor. Min, birinci 
tekil, bükümlü şahıs zamiri; parast, geçmiş zaman halindeki fiil köküdür. 
Örneklerden anlaşıldığı gibi, Kürtçede yalnızca ünsüzler değil, ünlüler de değişip 
bükülmektedirler. 
“Parastin” fiili şimdiki zaman kipinde çekimlendiğinde, fiilin kökünde (p a r a s t) 
bulunan “a” “ê”ye; “s” de “z”ye dönüşüyor. 
Türkçede çekim sırasında fiil kökü değişmez ve böyle bir vakaya rastlamayız. Örneğin 
Türkçedeki “gitmek” fiilini değişik zaman köklerine göre çekimlediğimizde, fiilin sonuna 
birçok çekim eki gelir ama, kurallı olarak bir ünlü veya ünsüz bükümüne rastlamayız. Gittim, 
gidildi, gidecek, gitmişlerdi: Örneklerde sadece ünsüz yumuşamasına rastlamaktayız. 
Hint-Avrupa dil grubu incelendiğinde, bu gruba dahil dillerde birçok ortak ve yakın sözcük görülür. Bu durum aynı dil grubunda yer alan tüm diller için söz konusudur. Bu yakınlık için, hazırladığımız örnek tabloya bakmakta yarar vardır: 
Kürtçe İngilizce Almanca Fransızca Farsça Grekçe 
stêr star stern astre sitare astron 
kurt short kurz court - - 
lêv lip lippe levre leb - 
jenû - - geneou - - 
dilop dropp tropfen - - - 
nav name name nom name - 
no/na no nein non - - 
tu - du tu/te - - 
nû/niwe new neu neu - - 
neh nine neun neuf - - 
dot douther - - - - 
bira brother - - brader - 
Bu konuyla ilgili olarak Minorsky şöyle der: 
“Kürtçe de Farsça gibi Batı İran dillerinden biridir. Andreas, Salamann, O. Monn, 
Meillet, Lent ve T. Tedesco da Batı İran dillerinin iki gruba ayrıldığını söylerler. Bunlar 
Güney ve Kuzeybatı İran dilleridir ki, iki grup da birbirlerinden çok etkilenmişlerdir. 
Bu etkileşim ve benzerliklere rağmen, günümüz İran dillerinin birbirlerine yabancı 
gelen birçok özellikleri vardır. Kürtçe ve Farsça özgün niteliklere sahiptirler. Kürtçe 
Kuzeybatı İran kolunda yer almaktadır.” 
Kürtçe ve Farsça Arasındaki Farklılıklar 
En belirgin ayrılık Kürtçede olup da Farsçada olmayan “cinsiyet”liktir. Kürtçeyi 
Farsçadan ayıran önemli özeliklerden biri olan “cinsiyet” özelliğine çalışmamızın ileriki 
aşamalarında ayrıntılı olarak değineceğiz. 
Kürtçede iki grup şahıs zamiri bulunmasına rağmen, Farsçada böyle bir özellik 
görmüyoruz. Bu iki grup şahıs zamiri geçişli fiillerde farklıca kullanılmaktadır. Bu 
özelliğinden dolayı Kürtçe ergatif bir dildir. 
Kurmanci için örnek: 
Min nan xwar (Ben ekmek yedim) . 
Ez nên dixwim (Ben ekmek yiyorum) . 
Kirmancki (Zazaki) için örnek: 
Min nan werd (Ben ekmek yedim) . 
Ez nanî wena (Ben ekmek yiyorum) . 
Kısacası, Kürtçede şahıs zamirlerinde erillik ve dişillik vardır ama, Farsçada böyle bir 
durum yoktur. Ayrıca Kürtçede iki grup işaret zamiri vardır. Ama Farsçada böyle bir özellik 
bulunmaz. 
Bu iki dilin birçok ayrı özelliğinden söz edebiliriz, ancak biz sözü Vlademir 
Minorsky’ye bırakırsak daha yerinde olur. Kürdolog Minorsky, Kürtçe ve Farsçanın 
birbirlerinden ayrı ve bağımsız diller olduğunu söyleyerek bu ayrılıkları beş başlık altında 
toplar: 
1) Fonetik bakımdan: Kürt dilinin fonetiği Farsçanınkinden ayrıdır. 
2) Ses değişmeleri: Farsça ve Kürtçede bulunan ortak kelimeler ses bakımından büyük 
bir değişime uğramışlardır. 
3) Şekil ayrılıkları: Zamirlerden tutalım fiil çekim ve bükümlerine, aitlik takılarından 
isim tamlamalarına kadar birçok ayrılık mevcuttur. 
4) Sözdizimi farkları. 
5) Kelime ayrılıkları. 





Kürtçe Dil Dersleri Giriş (Bölüm 2)

Arami ve Yunan alfabeleri 
Kürtler M.Ö. 4. yüzyılın sonlarında Ixmînî imparatorluğunun çöküşünden sonra çivi yazısını kullanmayı bırakıp Yunan ve Arami alfabesini kullanmışlar. Bu alfabelerle yazılıp günümüze gelen Kürtçe tekstler “Hewramî Kitabeler”dir. Bazı kürt ve avrupalı tariçiler bu konuda çok önemli tespitlerde bulunmuşlar: 1909 senesinde Hewramanda bir mağaranın içinde Kürtçenin hawramani lehçesiyle yunan ve arami yazısı ile yazılmış kitabeler bulunmuştur.bunlar çok eski tarihlere dayanır ve genelde ceylan derisi özerine yazılmışlardır. Dr. Se’id el-Kurdistani bunlardan 3 tane kitabeyi İngiltereye götürüp Prof. Minns’e teslim etmiştir. Bu 3 kitabe m.ö. 88,22,11 de Aşkaniler zamanında yazılmış. Bunlardan biri arami alfabesi ile diğer ikisi ise yunan alfabesi ile yazılmış. Prof. Minns yunan alfabesi ile kürtçe yazılmış iki kitabe hakında araştırma yapmış ve sonuçlarını 1915’de “Helenistik Araştırmalar” dergisinde yayınlamış. Prof. Minns arami alfabesi ile yazılanı ise 1919’da “JRAS” dergisinde yayınlamış. 
Aşağida da vereceğim 8 satırlık ticaret anlaşması niteliğindeki belgenin hem arapça alfabesine göre hemde orijinalini Cemal Reşîd Ehmed “Zuhûru’l-Kurd Fi’t-Tarîx” eserinde vermiş. Kitabede bağ ve bahçelerin kiralanması ve satın alınmasından bahseder. Ayrıca bu anlaşmaya şahit olanlarında isimleri tek tek metinde geçiyor. 
Aşağıdaki tabloda hem eski tablonun orijinaline yakın telafuzunu hemde kürmanci lehçesine çevirisi verilmiş. 
Orjinal kitabeye yakın telafuz: 
1) Şenet /// Qi Yerexa Erwetet Meybenû Pitispik berî Turîn. 
2) /// 1.. û? yekî kerma esmek men Ebîkuşkun Piliz yat. 
3) Rezbenû Erîl berî Bişnîn dad ehî kula zewzen 10, 20, 20, 5. 
4) Me men Bûmxûtî E…X hemî edlû qedemte 
5) Şehdîn: Tîrîk berî Epînî berî Reşno berî Eriştet 
6) Berî Ebnû Gerîpnehî berî Mitrapedî Sînik berî Matbeng 
7) …Kerma esmetin kerma zînet? Erîl men 
8) Pitispik kula zewzen 10, 20, 20, 5 
Günümüz Kürmanci’siyle: 
1) Sal 3000, meh Erwetet, havîn. Xwediyê şeravê Pitispik kurê Turîn 
2) 201 wekî buhayê yek rezê tirî da ku nîvê malê wî bê zivirandin. 
3) Xwediyê rez Erîlê kurê Bişnîn e. Temamê pere ku 55 zewzîn e da wî 
4) Da xwediyê erdê. Vî kesî ev tişt qebûl kiriye di hizûra şahidan de. 
5) Şahid ev in: Tirîk kurê Epînî, kurê Reşno kurê Eriştet 
6) Kurê Ebnû û Gerîpnehî kurê Mîtrapedî, Sînik kurê Matbeng 
7) Pereyê rezê tirî yê Esmetin. Ew ê rez ji Erîl re bê dayîn ji aliyê 
8) Pitispik ve. Hemû li ser hev 55 zewzen e. 
Bînû Şad û Masîsûratî Alfabesi 
Bu alfabe kürtlere ait bir alfabedir.Alfabe 37 harften meydana geliyor ve sağdan sola doğru yazılıyor. Arap alfabesinde olmayan “P, Ç, J, G' harfleri bu alfabede bulunur. Celadet Bedirxan’ın latin alfabesinde olmayan 'Ğ' harfi bu afabede vardır. İki tane “k” iki tane “ç” iki tane de “p” harfleri vardir bu alfabede. Kürtlerden başka kimse Bînû Şad û Masîsûratî alfabesini kullanmamıştır. Bînû Şad ve Masîsûratî iki Kürt aşiretidir. Kürtlerin bu alfabesinden bahseden en eski kitap arapça olan 'Şewqu'l-Musteham Fî Ma'rifeti Rumûzi'l-Eqlam' dir. Kitabın yazarı İbn-i Wehşiye’dir. Kendisi keldanidir ve Kürtçede biliyordu. Bu kitabını Endülüs hükümdarı Abdurrahman oğlu Abdulmelikin isteği üzerine yazmıştır. Abdulmelik kendi zamanına kadar kaç alfabe yazıldığını öğrenmek istemiş. İbnu Wahşiye bu istek üzerine hicri 241/ miladi 856’da yazmıştır. Yazar 'Sifetu qelemin axere mine'l-eqlami'l-qedîmeti' (eski kalem şekillerinden başka bir kalem) başlılı yazısında şöyle der: “Bînu Şad ve Masîsuratî Kürtleri bütün bilimsel ve sanatsal eserlerini bu alfabeyle yazmışlar. Bu alfabede olan harf ve şekiller çok yabancı ve eskidirler ve başka alfabelerde bulunmazlar. 
Bağdatta isevilerin makberlerinde bu alfabeyle yazılmış 30 kitap buldum ve iki tanesi şuan da yanında Şam’da. Bunlarda biri üzüm ve hurma toplamak biri de yerin altından su çıkarmakla ilgilidir. İnsanlar faydalansın diye Kürtçeden Arapçaya çevirisini yaptım” der İbn-i Wehşiye. Ayrıca alfabenin orijinalini de adı geçen kitabında kaydetmiştir. Muhemmed Mela Ebdulkerîm el-Muderris bu kitaptan bir nusha ele geçirmiş ve 134 ve 135 sayfalarının fotokopisini apça “Gülan” dergisinde bir makale ile yayınlamış. Söz konusu 134 ve 135 sayfalarında bu alfabeden bahsedilir. Makalenin ismi şudur: 'Kane li'l-ekradi eyden hurûfun yektubûne biha'(Kürtlerinde alfabesi ve harfleri vardı ve bunlarla yazarlardı) . Hogir Tahir Tewfîq’de “el-Elifbau'l-Kurdiyye”(kürtlerin alfabeleri) bazı bilgilerle beraber adı gecen sayfaları alfabeyle kaydeder. 
Avesti Alfabe 
A Â Î i u û i İ İ 
O Ö ü a e k x xw G 
Ğ İ i ç c z j s T 
S d Z n p f b w M 
Y y R v v s ş ş H 
Avesta kürtçenin mukri lehçesine çok yakın bir dille yazılmış. Bundan dolayı Mukri’ye Avestayi lehçesi de denir. 
44 harften meydana gelir. Kürtler ve Farslardan başka diğer irani topluluklarda kullanmış olabilirler bu alfabeyi. Arapçada olmayan 'P, Ç, J, G' harfleri bu alfabedeb yer alır. 
Pehlevi alfabesi 
Sasaniler Devletinde Kürtçenin Feyli lehçesi resmiydi. Miladi üçüncü ve yedinci yüzyılları arasında çok sayıda eser ve arşiv bu lehçeyle yazıldı. Birkaç örnek: Zend Avesta, Dinkerd (Soranî dinkerd) , Bondhişın, Pendnamegi Zaraduşt ve Minoki Xired bu lehçeyle yazılmışlar. Abasiler döneminde Feyli lehçesinden arapçaya çevrilen ama asılları yanlışlıkla Farsça kabul edilen eserler şunlardır:. Denizin Sinbadı, Bin Bir Gece, Xudayname, Karname,Ayiname, Kelile ve Dimne(Kereteke û Demeneke) . 
Sır Alfabesi 
30 harften meydana geliyor. 
a (e) -b-p-t-c-ç-h-x-d- z -r-j-s-ş- s-d- t- z-e-ğ-f-q-k-g-l-m-n-w-h-y 
bu alfabe Yezidi (Êzidi) kürtler arasında kullanılmış. Başta yezidi olmayan Kürtler, Araplar ve Farslar bu alfabenin harflerinden bir şey anlamadıkları için bu alfabeye “alfabeya sır” (sır alfabesi) denilmiş. Yezidilerin kutsal kitapları Mıshefa Reş ile Cêlve ‘nin bu alfabeyle yazıldıkları soylenir. 
Alfabe sağdan sola doğru yazılır ve okunur. “j” harfi bazen “z” harfiyerine kullanulır ve bu özellik halada kürtler arasında var bu harfleri birbirinin yerine kullanırlar. Örnek “e ji” bazıları “e zi” aynı şekilde “v” yerine “w”, “û” yerine “y” kullanılır. Arapçada olmayan 'P, Ç, J, G” harfleri bu alfabede bulunur. 
Kiril-Kürtçe alfabesi 
Bu alfabelerin dışında, İran’ın Kürdistan eyaletindeki Zêwê mıntıkasında, gümüş bir 
tepsi üzerinde bir çeşit yazıya rastlanmıştır. Araştırmacılara göre bu yazı milattan önce 8.yüzyıldan kalmadır ve Medler tarafından kullanılmıştır. 
Arap harflerinden oluşan Kürtçe alfabesi. 

Kürtçe Dil Dersleri Giriş (Bölüm 1)

Kürtçenin Yapısı 
Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde, Kürtçeden ve Kürtçenin lehçelerinden söz eder. Kürtçenin zengin ve kadim bir dil olduğunu; Farça, İbranice ve “Derice”den ayrı olduğunu vurgular. 
Şemsettin Sami Kamus’ül Alâm adlı eserinde, Ziya Gökalp de çeşitli makalele ve demeçlerinin yanı sıra Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler adlı eserinde, Kürtçenin diğer dillere benzemediğini ve bağımsız, zengin bir dil olduğunu söyler. 
Öte yandan Kürtler ve Farslar Ari kökenlidirler. Dilleri aynı grup içinde yer alır, ama her biri bağımsız bir dildir. Kürtler geçmiş dönemlerde kendi dilleriyle eğitim ve öğretim yapmışlardır. 
Medreselerde matematik, mantık, gramer, fıkıh ve benzeri konularda eğitim ve öğretim, 
Kürtçe ve Arapça yapılırdı. Ama öğretim birliği (tevhidi tedrisat) kanunuyla bu medreseler 
kapatıldı ve yeni sistemde Kürtçe öğretim ve eğitime yer verilmedi. 
Kürtçede lehçe ve şivelerin varlığı bir gerçekliktir. Bu gerçeklik yalnızca Kürtçeye ait 
bir özellik de değildir. Tüm dillerde lehçe, şive ve ağızlar vardır. Dilde standartlaşmadan söz 
ediliyorsa bu, yazı dilinde aranır. Hangi dilde hem konuşma, hem de yazı dilinde birlik 
sağlanmıştır ki! Standart bir dil için ise her açıdan elverişli koşullara ve zamana, modern 
kurum ve kuruluşlara ihtiyaç vardır. 
Kürtler Mezopotamya’nın yerleşik halkı olup zengin bir kültüre sahiptirler. Kürtlerin 
atalarından birçok kültürel ve tarihi miras kalmıştır. Bu tarihi miras ve kalıntıların bir kısmı 
da yazılı belgelerdir. Mevcut belgelerden anlaşılıyor ki Kürtler, öteden beri yazıyı 
kullanagelmişlerdir. 
Kürtlerin Kullandığı Alfabeler* 
Sümerlerin çivi yazisini m.ö. 3000 yılından millata yakın zamanlara kadar dünyadaki bir çok millet tarafından kullanıldı. 
Kürtler de örneğin Hurri, Mitanni, Kaşi ve Med devletleri döneminde çivi yazısını kullanmışlar ve kendi fonetiklerine göre ses ve harflere eklemeler yada düzeltmeler yapmışlardır. 
Mesela Medler bu yazıyı kulanmaya başlayınca 36 harfliydi. Medler kendi fonetiklerine göre 6 harf eklemişler. Bununla harf sayısı 42’ye çıkmış. Çivi yazısı bütün kürtçe seslere elverişli ve uygun olmuştur. Çünkü önce bu sistemi bütün seslerine göre kullanmışlar. 
sümerlerin kelimeleri bazıları tek hece bazıları birden fazla sözcükten meydana geliyor. Sümerlerin bu kelimeleri ile bu günkü kürtçe sözcükler arasında bazı ortak noktalar var. 
Biraç örnek: 
sümerce bugünkü kürtçe ile 
Ga-meş Gamêş 
Pa-bil-ga Bapîr 
Lu-kal Mêrê kal 
A-nê-nê Awane 
Gu Guh, go 
Gal Gel 
Mi Mê 
Nuh Tufanı Tabletleri 
Hazim Hacani arapça kitabında “Sefehatun Min Tarîxi'l-Kurd we Kurdistan” şöyle nakleder: Nuh tufanından bahseden çivi yazısı ile Kürtçe yazılmış ve günümüze gelmiş en eski belgelerden diyebileceğmiz tabletler var. Bu tabletler şu an londra müzesinde korunuyor. Bu alanda “Sewtu'r-Rafideyn” gazetesinde bir makale yayınlandı. Ama günümüzde kullanılan bir dil ile yazılmış bir çivi yazısı belgesi çok büyük bir olaydır(yeteri kadar tanıtılmaması ise talihsiz bir olaydır) . Bu kürtçenin tarihinin, kadimliğinin göstergesidir.