Kürtçe Dil Dersleri DERS - 2

7 Haziran 2014 Cumartesi

ZAMİRLER 
Zamirler bilindiği gibi isimlerin yerini alan sözcüklerdir. Kürtçe'de zamirin karşılığı; 
İsim = Nav Yer = Cîh. 
Zamir de ismin yerini alan anlamında Cînavk olarak isimlendirilmiştir.

Biz zamirleri anlatırken ayrıntıya girmeden, konuşmada pratik olarak, işimizi kolaylaştıracak noktaları üzerinde duracağız. Bütün zamirler üstünde de durmayacağız. Kürtçe'de zamirler 11 gruba ayrılır. 
1-Şahıs Zamirleri (Cînavkên Kesane) 2-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok) 
3-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafi) 4-İyelik Zamiri (Cînavka Xwedîtiyê) 
5-Yakınlaştırma Zamiri(Cînavka Berbihevîn) 6-Bağlaç Zamiri (Cînavka Girekî) 
7-Bileşik Zamirler (Cînavkên Lihevxistî) 8-Belirtisiz Zamirler (Cînavkên Nebinavkirî) 
9-Bitişik Zamir (Cînavkên Pêvebestî) 10-Soru Zamirleri (Cînavkên Pirsiyarî) 
11-İşaret Zamirleri (Cînavkên Şanîdanê)

1-ŞAHIS ZAMİRLERİ: 
Zamirler içinde en önemlileri kişi/şahıs zamirleridir. 
Şahıs zamirleri iki gruptur. 
1.Grup: 2.Grup 
Ez        Min Ben 
Tu       Te Sen 
Ew      Wî (er.)/Wê(byn) O 
Em      Me Biz 
Hûn    We Siz 
Ew      Wan Onlar 

1. grup zamirler sade zamirlerdir. 2. grup zamirler bükümlüdür. 2. grup zamirlerde cinsiyet ayırımı vardır. 3. tekil şahısta yani O' da 'Wî' erkekler için 'Wê' bayanlar için kullanılır. Yine 1. grupta 3. tekil şahıs ile yani O (ew), 3. çoğul şahıs aynıdır. Bunların farkı yaptıkları fiilde görülür. Bunları birer örnek ile açıklayalım: 
Ez fêra xwe dixebitim : Ben dersime çalışıyorum. Min go :Ben dedim. 
Tu kovar naxwazî? : Sen dergi istemiyor musun? Te sêv xwariye :Sen elma yemişsin. 
Ew çû malê : O eve gitti. Wî defter xwest :O defter istemîş.(erk) 
Emê pirtûk bixwînin : Biz kitap okuyacağız. Wê go çi?: O ne dedi? (byn.). 
Hûn çi dikin? : Siz ne yapıyorsunuz? Me pênûs stendiye :Biz kalem almışız. 
Ew çûn malê : Onlar eve gitti. We çi dî?: Siz ne gördünüz. 
Wan nedî : Onlar görmediler. 

İkinci grup şahıs zamirleri sadece bazı fiilerin geçmiş zaman çekimlerinde özne olarak kullanılabilirler. Gelecek zaman ve şimdiki zamanda kullanılmazlar. 

Yukarıda verilen zamirlerle beraber ezberlenecek kelimeler:; 
xanî : ev 
dar : ağaç 
sêv : elma 
mişmiş : kaysı 
daristan :orman 
piling : kaplan 
şêr :erkek aslan 
şepal : dişi aslan 
gur : kurt 
kovar : dergi 
komele : dernek 
rûpel : sayfa 
pel :yaprak 
helbest : şiir 
çîrok : hikaye 
nivîs :yazı 
nivîsandin: yazmak 
xwendin :okumak 

ALIŞTIRMA 
Aşağıdaki cümleleri Türkçe'ye çeviriniz. 
Ez çûm ba Alî:…………………. Tu dixwî?:……………………… 
Ew naçe kuçê:…………………. Em helbest dixwînin…………… 
Hûn diçin Komelê?……………. Ew naçin kuçê............................. 
Aşağıdaki cümleleri Kürtçe'ye çeviriniz. 
Ben hikaye okudum…………………. Sen ne yapmışsın?................………… 
O elma yemîş(erkek için)……………….. Biz görmedik………………………... 
Siz yediniz mi?.................................... Onlar görmediler……………………..